Birleşmiş Milletler 2019 yılında yayınladığı raporda “Kadınlar için en tehlikeli yer evleri.” demişti. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu ve İçişleri Bakanlığı’nın verilerine göre kadınlar en çok evlerinde öldürüldü. Katiller en yakınlarındaki erkeklerdi. Çünkü evler özel olarak sıkıştırılmaya, mahrem olarak toplumdan soyutlanmaya çalışılan yerler. Evler toplumsal cinsiyet rollerinin “kadınlık” ve “erkeklik” rollerinin en çok yeniden üretildiği yerler.
Hayatın olağan akışında kadınlar böyle canavarca hisle, tasarlanarak, işkence edilerek çoğunlukla evlerinde öldürülüyorken bir de şimdi olağan dışı koronavirüs günlerinde kadınların hayatı daha zorlu olacak.
Savaş, ekonomik kriz, salgın gibi günlerde bu durumdan en çok etkilenen kadınlar, çocuklar ve LGBTİ+ bireyler oluyor. Önlem olan karantina, kadınların ve erkeklerin (şiddet uygulayan, şiddet uygulama potansiyeli olan) evde, aynı ortamda kalma zorunluluğu demektir. Bu durum kadınlar için ayrıca tehlikelidir.
Kadınlar için “koronavirüs pandemisi” nedir?
Karantina döneminde kadına yönelik şiddet Çin’de 3 kat artmış. İtalya 24 saat şiddet hattının çalıştığını duyuruyor. Avusturya özel yasa çıkacak diyor. Fransa’da şiddete uğrayan kadınlara eczacılar “maske 19” gibi parolalarla polise bildirerek yardımcı olacak. Türkiye’de acil paketler, yasaklar, her türlü önlem konuşuluyor ama hiçbirisi kadınların karşılaşacağı tehlikeleri içermiyor.
15 gün içerisinde destek hattımıza gelen başvurulardan Türkiye’de kadınların karşılaştıkları zorlukların bir kısmı şöyle: Kadınlar virüsün bulaşma riskinden ötürü darp raporu almak için hastaneye gitmekte tereddüt ediyor. Okulların kapanması ile ailesinin yanına dönen öğrenciler şiddete tanık olduklarında şikayetçi olmak istiyor. Ancak öğrenciler, babaları ağır risk kapsamında ise şiddeti şikayet etmekten vazgeçiyor. Şiddete uğrayan ya da tanık olanlar, saldırganın korona günlerinde sağlıksız koşullarda kalacağından kaygılanıp şikayetçi olmaktan vazgeçiyor. Kolluk birimlerinin koronavirüs günlerini bahane ederek 6284 kapsamında yükümlülüklerini yerine etkin getirmedikleri gözlemleniyor. Koronavirüs günlerinde şiddet failleri ile ilgili tebdirlerde aksaklıkla karşılaşma endişesi, kadınları haklarını kullanmaktan geri düşürüyor. Bu durum "Saldırgan salınırsa şiddetini artırır" endişesi doğuruyor. Barolara yapılan adli yardım başvurularının önceki haftaya göre ciddi oranda azaldığını görüyoruz. Kadın Cinayetleri artıyor: Koronavirüs tespit edildikten sonra ilk 15 gün içinde erkekler tarafından 12’si evinde olmak üzere 18 kadın öldürüldü.
Kadına yönelik şiddet daha görünmez kılınıyor.
Koronavirüs günlerinde kadınlar için acil önlem paketinin açıklanması şart. Virüse karşı sosyal mesafelendirme, tespit(test), karantina, tedavi gibi aşamalar ile çeşitli yapılacaklar belirlidir ve bunlar üst düzey ele alınıyor. Aynı şekilde bu günlerde kadınlar için de İstanbul Sözleşmesi’nin çizdiği doğrultuda önleme, koruma, kovuşturma, politika geliştirme maddeleri etkin ve bütünlüklü uygulanmalıdır. Virüsten korunmak için alınan tedbirler, kadınları şiddetten koruma karşısında engel oluşturmamalıdır. Bunun için başta virüse karşı alınan önlemler ve uygulamalar toplumsal cinsiyet eşitsizliği olduğu bilinci ile bütünlüklü olmalıdır. Koronavirüs önlemleri cinsiyetçi olmamalıdır, bununla birlikte “eşit”mişiz gibi de ele alınmamalıdır. Kadınlar için ayrıca koruyucu tedbirler olmalıdır.
Tüm kurumlar için
Koronavirüs günlerinde kadınlar için yapılması gereken acil durum planı:
1. 6284 ve İstanbul Sözleşmesi etkin uygulanmalı:
Koronavirüs tedbirleri bahane edilerek 6284 ve İstanbul Sözleşmesi’nin uygulanması zorlaştırılmamalıdır.
2. 6284 ve İstanbul Sözleşmesi ile ilgili kamu spotu, canlı yayın ve eğitimler düzenlenmeli:
Kamu kurum ve kuruluşları koronavirüs önlemleri ile ilgili canlı yayın, video, eğitim, kamu spotu düzenlendiği gibi 6284 ve İstanbul Sözleşmesi ile ilgili de yapılmalıdır.
3. Çağrı ve destek hatları 7/24 ulaşılabilir olmalı ve yaygınlaştırılmalı:
Şiddet ve şiddet tehdidi durumunda kadınlar için destek ve danışma mekanizmaları 7/24 çalışmalı, aksama olmamalıdır. 7/24 çalışan mekanizmaların, hatların, uygulamaların her yerde duyuruları yapılmalıdır.
4. Kadınlar için de şikayet ve başvuru mekanizmaları dijital ortamda oluşturulmalıdır:
Kadınların haklarına erişimi kolaylaştırılmalı. Online işlemler kadınların hakları için de aktif kullanılabilmelidir. Şikayet, başvuru, dosya gönderme dijital ortamdan yapılabilmelidir. Kadınların psikolojik ve hukuki destek ihtiyaçları da online işlemlerle karşılanabilmelidir. Tüm sistem, teknoloji ve bilim ışığında geliştirilmelidir. Var olan uygulamalar da kadınların haberdar olabileceği yollarla daha çok duyurulmalıdır.
5. Şiddetle ilgili üçüncü kişilerin ihbarı titizlikle ele alınmalı:
Kadınlar genelde faille aynı ortamda bulundukları için şikayet etmeleri zor olabilir. Bu yüzden yetkililer her koşulda kadınların yanında olduğu ile ilgili açıklamalar yapmalıdır. Özellikle de kadınların bizzat başvurmalarının zorlaştığı bu salgın günlerinde, 3. kişilerin ihbarları titizlikle ele alınmalıdır.
6. Sığınmaevleri koronavirüs tedbirlerine uygun olmalı ve ihtiyaç halinde şuan kullanılmayan mekanlar kadınların güvenli barınma hakkı için kullanıma açılmalı:
Sığınmaevlerinin koşulları koronavirüs tedbirlerine uygun olmalı, sığınmak isteyen kadınların işlemleri kolluk birimleri tarafından kolaylaştırılmalıdır. Kadınlara, şiddete karşı korunabileceği belediyelerin sosyal tesisleri, tatil bölgelerinde şu an kullanılmayan binalar gibi mekanlarda, uygun sağlık koşulları yaratılarak barınma imkanı sağlanmalıdır.
7. Yargı ve infaz da aksama olmamalı, tüm gelişmelerle ilgili kadınlara bilgi verilmeli:
Yargıda alınan tedbirler kadınların örselenmesine yol açmamalı, farklı önlemler de yanı sıra geliştirilmelidir. Uzaklaştırma kararının son gününü bekleyen, cezaevinden izinli çıkıp kadınları öldürenlerin olduğu ülkemizde virüs tedbirlerini faillerin fırsata çevirmeleri engellenmelidir. Tüm yargı ve infaz sürecinden kadınlar haberdar edilmelidir.
8. Ev içerisinde eşitlikçi ve kolektif emek teşvik edilmeli:
Kadınların daha fazla evde kalmak zorunda olduğu günler toplumsal cinsiyet rollerini yeniden üreteceği için farklı önlemler alınmalı. Ev içi emek görünmez kılınmamalı, cinsiyetçi iş bölümü normalleştirilmemelidir. Temizlik, yemek, hasta ve çocuk bakımı gibi ev işlerinin kolektif yürütülmesi her yerde teşvik edilmelidir.
9. İşyerlerinde çalışanlar ücretli izne çıkarılmalı, işten çıkarmalar yasaklanmalı:
Çalışma yaşamına dahil olabilmiş kadınların, işten çıkarılacak ilk kategori olmasına engel olunmalıdır. Tüm çalışanlar için koronavirüs önlemleri kapsamında uygulanması gereken işten çıkarmaların yasaklanması ve ücretli izne çıkarılmak gibi tedbirler, özellikle toplumsal cinsiyet eşitsizliği nedeniyle hak kaybına uğraması muhtemel olan kadınlar için hayatidir. Kadınların ekonomik bağımsızlıkları bu dönemde geri plana atılacak ilk konu olacağı için ayrıca bütünlüklü önlemler alınmalıdır. Hepimizin sağlığı için hastanelerde uzun süre çalışan sağlıkçılar içerisinde kadınların ayrı ihtiyaçları da olabileceği dikkate alınarak tüm önlemler geliştirilmeli.
10. Kayıt dışı çalışan ve göçmen kadınlar için ayrı destek mekanizmaları olmalı:
Kayıt dışı, güvencesiz çalışan göçmen kadınlar için destek mekanizmaları olmalı, yalnız olmadıklarını güvence altına alan açıklamalar yapılmalıdır. Aynı zamanda bu alanda kayıt dışı çalışma yaygın olmasından kaynaklı sağlıklı çalışma koşulları oluşması için maske, eldiven gibi koruyucu ürünleri temin etmek işverenlerinin inisiyatifine bırakılmamalıdır. Yetkililer göçmen kadınların yaşayacağı bu sorunlara karşı şikayet sistemleri kurmalıdır.
*Bu önerilerin bazısını ilgili kurumlar yerine getirmesi gerekirken birçoğunu Bakanlık, Belediye ve özel kurumlar dahi hayata geçirebilir.
*
Kadınlar için
Koronavirüs günlerinde şiddet karşısında haklar ve öneriler:
1. Acil başvuru mekanizmaları:
155 Polis, 156 Jandarma, 183 Bakanlık ve baroların destek hatlarını arayıp acil yardım talebinde bulunabilirsiniz. Faille aynı ortamda olduğunuz için telefon edemeyecek durumda iseniz İçişleri Bakanlığı’nın KADES uygulamasını telefonunuza indirerek bir butonla polisin konumunuza gelmesini sağlayabilirsiniz.
Yargıda alınan çeşitli tedbirler ile kadınlar mahkemeler çalışmıyor sanmasın. Mahkemeler çalışıyor, UYAP üzerinden koruma kararları alınabiliyor. Bulunduğunuz ilin barosuna başvurarak tehlike altında olduğunuzu söyleyebilir, koruma kararı için hukuki destek talep edebilirsiniz.
Eğer herhangi bir aksaklıkla karşılaşıyorsanız 02129124243 numaralı destek hattımızı arayarak bize ulaşabilirsiniz.
2. Üçüncü kişilerin ihbarı geçerlidir, acil durumlar için üçüncü kişiden destek alabilirsiniz:
Şiddetin karşısında izleyeceğiniz ilk adım plan yapmaktır. Öncelikle haklarınızı bize başvurarak öğrenebilir ve hangi hakkınızı kullanacağınıza karar verebilirsiniz. Acil bir durumda polise haber verebilmesi için güvendiğiniz bir arkadaşınız, komşunuz ya da akrabanız ile önceden anlaşabilirsiniz. Şiddet tehlikesinde kendisiyle mesaj, telefon çağrısı ya da herhangi bir sembol ile polisi çağırması için önceden plan yapabilir, kendi aranızda parola belirleyebilirsiniz
Şiddetle karşılaşma tehlikesi varsa, önceden kendinize bir “acil durum” çantası hazırlayabilirsiniz. Ayrıca şiddet tehdidi hissettiğinizde evde o sırada kendinizi en güvenli hissedebileceğiniz şekilde önlem almaya çalışın örneğin silah olarak kullanılabilecek materyallerden(bıçak, vazo…) uzak durmaya çalışın.
3. Şiddet oluştuğunda belgelemelisiniz:
Failin ceza alması ya da korunma aciliyetinizin yetkililer tarafından daha iyi anlaşılabilmesi için kanıtınızın olması önem taşır. İlk olarak kendi telefonunuzun kamerası ile şiddet izlerinin fotoğraf ya da videosunu çekebilirsiniz. Olay tarihinin anlaşılabilmesi için tarihin belli olacağı yöntemler kullanabilirsiniz. Örneğin video esnasında televizyonda tarihin ve saatin göründüğü bir kanalı açarak bu kanalın gözükeceği şekilde video çekebilirsiniz.
Ancak en önemlisi darp raporudur. Darp raporu almak için polisler sizi hastaneye götürmek zorundadır. Maske, eldiven, gözlük gibi malzemeleri mutlaka isteyin.
Belgelerinizin kopyası ya da fotoğrafını güvenebileceğiniz başka bir tanıdığınıza da vermeniz iyi olacaktır.
4. Uzaklaştırma kararı aldırabilirsiniz:
Şiddet uygulayan kişi ile aynı evde yaşıyorsanız uzaklaştırma kararı talep etmekten çekinmeyin. Uzaklaştırılan kişi mutlaka barınacak bir yer bulacaktır. Eger bulamaz ise de ihtiyaçları doğrultusunda ilgili birimlerden talepte bulunabilir. Kaygılarınızı anlamakla birlikte “Gidecek yeri yok” bahanesi sizi şikayetinizden vazgeçirmesin. Hiçbir şey yaşam hakkınızdan daha önemli değildir. Gerekli tüm tedbirler bu kapsamda geliştirilmelidir. Uzaklaştırılan erkeklerin barınma ihtiyacı doğarsa yeni olanakları geliştirmek devletin sorumluluğundadır. Uzaklaştırma kararları ancak bu şekilde etkin uygulanabilecektir.
5.Sığınma talebinde bulunabilirsiniz:
Şiddet tehdidi altındaysanız ya da ekonomik koşullarınızdan kaynaklı barınma imkanına sahip değilseniz 183’ü arayarak veya en yakın karakol/jandarmaya giderek ya da arayarak sığınma talebinde bulunabilirsiniz. Sığınmaevine çocuklarınızla beraber de gidebilirsiniz. Uygun sağlık koşullarında size barınma imkanı sağlamak ve salgın önlemleri kapsamında sığınmaevlerinde de gerekli tedbirleri eksiksiz yerine getirmek devletin görevidir.
Sığınmaevlerine gitmekle ilgili tereddütleriniz varsa bu gibi durumlarda geçici olarak yanında kalabileceğiniz bir arkadaşınızı ya da tanıdığınızı belirlemeniz faydalı olacaktır.
6. Olası failin silahına el konulmasını sağlayabilirsiniz:
Bu tedbir 6284 sayılı kanunda mevcuttur. Eğer şiddet tehdidi altındaysanız sizi tehdit eden kişinin varsa silahına el konulmasını talep edebilirsiniz. Hatta asker ya da polis olsa dahi silahına el konulmasını sağlayabilirsiniz. Evinizden çıkıp şikayetçi olmak istemiyorsanız evinize polis çağırarak bu şikayeti tamamlayabilirsiniz.
7. Maddi yardım talebinde bulunabilirsiniz:
Şiddette karşı resmi makamlara yapacağınız başvurulara ekonomik durumunuz engel teşkil ediyorsa maddi yardım talebinde bulunabilirsiniz. Evden ayrılmak istediğinizde, sığınmaevinde kaldığınızda ya da fail hakkında uzaklaştırma kararı aldırdığınızda 6284 sayılı kanuna göre geçici maddi yardım yapılması sizin haklarınız arasındadır.
8. 6284 sayılı yasadan yararlanmak istediğinizi söyleyin:
Kadınların yaşam hakkı tüm vatandaşların yaşam hakkı ile eşittir. Bu yüzden virüs önlemleri çerçevesinde hiçbir hakkınızı kullanmak ile ilgili tereddüte düşmeyin. Haklarınızı kullanmak istediğinizde zorluklarla karşılaştığınızda pes etmeyin. Uygulamada karşılaşılan engeller sizin haklarınızı kullanmamanızı sağlamasın: Şikayetçi olmaya karar vermemiş olsanız da acil hatları aramamazlık etmeyin, darp raporu almamazlık yapmayın, güvendiğiniz biri ile bu durumu paylaşmamazlık etmeyin, tekrarlanan olgularda daha önce neden yapmadım diye pişmanlığa gömülmeyin. Bizleri ve kadınları kurtaracak olan şey farkettiğimiz esnada veya kimi zaman karar verdiğimizde harekete geçmektir.
9. Evden çıkamadığımız günlerde birbirimizle dayanışmalıyız:
Koronavirüs risk grubuna giren ya da risk grubuyla beraber yaşayan herkesle mümkün olduğunca dayanışma içinde ihtiyaçların karşılanmasını sağlamalıyız.
10. Hakkını ararken yalnız değilsin:
Tüm bu haklarını kullanmakta zorluk yaşayabilir, ihmallerle karşılaşabilirsiniz. Ancak tüm haklarınızı kullanmanız ve yapılacak ihmallerin önüne geçmek için her aşamada sizinle birlikteyiz. 02129124243 numaralı telefonu arayarak bizimle iletişime geçebilirsiniz.
ASLA YALNIZ YÜRÜMEYECEKSİN.